​

אחת התלונות השכיחות ביותר שאני נפגש בהן הינה דימום מפי הטבעת. הופעת דם בצואה מביאה ללחצים וחרדות משמעותיים אצל החולה, ובצדק. הופעת דם בצואה אינה דבר תקין בהגדרה, אך לשמחתנו, רוב הסיבות הינן שפירות ולא דווקא גידול במערכת העיכול.

 

הגדרה

דימום בצואה יכול להיות סמוי (מופיע בבדיקה ייעודית של הצואה) או גלוי. דימום גילוי יכול להופיע במספר צורות או דרכים:

דם טרי בניגוב על נייר הטואלט.

דם טרי מסביב ליציאה או על האסלה.

קרישי דם.

דם מעורבב בצואה.

צואה בצבע שחור כמו זפת - מלנה.

 

הצורה של הדימום וכמותו תלויים במקור הדימום לאורך מערכת העיכול ובקצב הדימום.

 

דוגמאות:

דימום מטחורים או פיסורה יופיע כדם טרי בניגוב או על האסלה, כאשר הצואה הינה בצבע תקין. בדרך כלל דימום מבעיות אלו אינו מתבטא בהופעת קרישי דם ולא מתערבב עם הצואה- אלו אופייניים לדימום גבוה יותר.

 

דימום מעורבב בצואה יכול להיות ממספר מקורות כולל דלקות במעי (קרוהן, קוליטיס כיבית או דלקות אחרות), גידולים, דימום ממחלת סעיפים, בעיות כלי דם לאורך המעי כולל שינויים בכלי הדם או פגיעה באספקת הדם לחלק מהמעי. זיהום במערכת העיכול.  

 

דימום מגידול במעי גס יכול להתבטא באנמיה בלבד(דימום סמוי), ללא דמם גלוי או שיכול לדמם יותר משמעותית.

 

דימום ממקור מערכת העיכול העליונה יכול להתבטא כמלנה - צואה שחורה צמיגה כזפת, בעקבות עיכול של הדם במעי. מקורות שכיחים לדימום כזה כוללים מחלת כיב בקיבה או בתריסריון, קרעים בושט התחתון, דלקות במערכת העיכול. זה יכול להיות גם ביטוי של מחלות גידוליות כמו גידול בקיבה וכו.

 

צריך גם לשים לב לתופעות ותלונות נלוות, כמו כאבים בזמן פעולת מעיים, הרגשת גירוי חזק ללכת לשירותים, תחושת עצירות, תחושת התרוקנות לא מלאה, כאבי בטן או אגן, חולשה, סחרחרת, ירידה במשקל, הופעת גושים באזור פי הטבעת ועוד.

 

אבחנה-

יש חשיבות עליונה לא להזניח או להתעלם מדימום מפי הטבעת.

יש צורך בהערכה על ידי הרופא המטפל, או כירורג קולורקטלי לפי הצורך.

ברוב המקרים רק הסיפור עצמו והמאפיינים הספיציפים של הדימום בתוספת התלונות והתופעות הנלוות יכולים להספיק להגעה לאבחנה או צמצום האבחנה המבדלת.

יש צורך לרוב בבדיקה פיזיקלית אשר מאששת את האבחנה בחלק מאוד גדול מהמקרים. הבדיקה כוללת בדיקת בטן, פי טבעת ורקטום ולעתים ביצוע אנוסקופיה או רקטוסקופיה (הסתכלות עם מכשיר על החלק הסופי של המעי הגס והאנוס)

לעתים יש צורך בהשלמת בדיקות דם כמו ספירת דם או בדיקות יותר ספיציפיות.

לעתים יש צורך בביצוע בדיקות עזר יותר מתוחכמת לצורך הגעה לאבחנה או שלילה של אבחנות מסויימות. דוגמאות לבדיקות אלה: אנדוסקופיה, קולונוסקופיה, בדיקת CT, אנגיו, או אחרות.

 

טיפול

כאמור האבחנה המבדלת של דימום מפי הטבעת הינה מאוד רחבה. הטיפול על כן היינו מותאם לכל אבחנה וכן לפי דרגת החומרה של המחלה. למשל, דימום מטחורים יכול להיות מטופל על ידי שינוי אורח חיים, כמו שינוי בהרגלי יציאות והוספת סיבים תזונתיים. במידה ומתאים, ניתן לבצע קשירת טחורים, ובמידה ומדובר בבעיית טחורים קשה, יש מספר אופציות ניתוחיות לפי שיקולים שונים.

 

שוב, מאוד חשוב לא להזניח ולהתעלם מדימום מפי הטבעת ולפנות בהקדם לטיפול רפואי. חשוב מאוד להגיע לאבחנה נכונה ולשלול גורמים נדירים אך מסוכנים של דימום ממערכת העיכול.

 

נקודה אחרונה ומאוד חשובה, סרטן מעי גס לא בהכרח יגרום לדימום. לעתים נשאר בלי סימפטומים כלל עד שלבים מאוחרים. על כן, מאוד חשוב לבצע בדיקת קולונוסקופיה כסקר לכל אדם מעל גיל 50, ואף בגיל מוקדם יותר לחלק מהאנשים. הגיל ההתחלתי לביצוע קולונוסקופיה יורד בחלק ממדינות העולם וכעת מומלץ לעבור קולוסקופיה ראשונה בגל 45 בארה''ב על פי הנחיות ה ACS - American Cancer Society כביטוי לשכיחות העולה של גידולי מעי גס בצעירים בשנים האחרונות.

 

 

 

النزيف في البراز

​

​

إحدى الشكاوى الاكثر شيوعًا في نطاق عملي هي النزيف الشرجي. يؤدي ظهور الدم في البراز إلى ضغط وقلق كبيرين على المريض ، وهو محق في ذلك. إن ظهور الدم في البراز ليس أمرًا طبيعيًا بحكم التعريف ، ولكن لحسن الحظ ، فإن معظم الأسباب حميدة وليست بالضرورة ورمًا في الجهاز الهضمي.

 

تعريف

يمكن أن يكون النزيف في البراز خفيا (يظهر في اختبار البراز المخصص) أو يكون مرئيًا. النزيف الشرجي يمكن أن يحدث بأشكال أو طرق عديدة:

مسح الدم الطازج على ورق التواليت.

دم طازج (غير متخثر) حول البراز أو في المرحاض.

نزيف دم متخثر

دم مختلط بالبراز.

البراز الأسود كالقطران - ميلينا.

 

يعتمد شكل وكمية النزيف على مصدر النزيف في الجهاز الهضمي ومعدل النزيف.

 

أمثلة:

الشرخ الشرجي او نزيف من الباسور يظهر كمسح دم طازج على الورق أو في المرحاض، بينما البراز لونه طبيعي. عادة النزيف من هذه المشاكل لا يكون بشكل دم متخثر، والنزيف لا يختلط مع البراز - بل هذه دلالات لنزيف من مصدر أعلى في الجهاز الهضمي.

 

يمكن أن يكون النزيف المخلوط بالبراز من عدد من المصادر بما في ذلك الالتهابات المعوية (كرون ، التهاب القولون التقرحي أو غيرها من الالتهابات) ، الأورام ، والنزيف من الرتوج (اكياس صغيره في جدار القولون) ، ومشاكل الأوعية الدموية على طول الأمعاء بما في ذلك التغيرات في الأوعية الدموية أو ضعف إمدادات الدم إلى جزء من الأمعاء. التهابات جرثوميه أو اخرى للجهاز الهضمي.

 

النزيف من ورم في القولون قد يكون نزيفا خفيا وبالتالي يظهر كفقر للدم فقط، أو من الممكن أن ينزف الورم بشكل واضح أكثر بكثير.

 

يمكن أن يظهر النزيف من الجهاز الهضمي العلوي كميلينا - وهو براز أسود لزج، بسبب هضم الدم في الأمعاء. تشمل المصادر الشائعة لمثل هذا النزيف مرض قرحة المعدة أو الاثني عشر ، والتهاب او تمزق المريء ، والتهابات الجهاز الهضمي. هاذا النزيف يمكن أن يكون أيضًا مظهرًا من مظاهر أمراض الورم مثل الورم في المعدة وما إلى ذلك.

 

 يجب على المرء أيضًا الانتباه إلى الآثار الجانبية والشكاوى الاخرى ، مثل الألم أثناء حركة الأمعاء ، والشعور بتهيج شديد للذهاب إلى المرحاض ، والإمساك ، والشعور بعدم التغوط التام ، وآلام البطن أو الحوض ، والضعف ، والدوخة ، وفقدان الوزن ، وظهور كتل في منطقة الشرج والمستقيم...

 

التشخيص-

من المهم للغاية عدم تجاهل أو اهمال النزيف الشرجي.

هناك اهميه كبيره إلى تقييم الطبيب المعالج أو جراح القولون والمستقيم حسب الحاجة.

في معظم الحالات فقط القصة نفسها والخصائص المحددة للنزيف بالإضافة إلى الشكاوى والآثار الجانبية يمكن أن تكفي للوصول إلى التشخيص أو تحديد الإمكانيات في التشخيص.

عادة ما تكون هناك حاجة لفحص بدني يؤكد التشخيص في نسبة كبيرة جدًا من الحالات. يشمل الفحص فحص البطن والشرج والمستقيم وأحيانًا تنظير الشرج أو المستقيم (النظر بجهاز في الجزء الأخير من القولون والشرج)

في بعض الأحيان يكون من الضروري إكمال اختبارات الدم مثل تعداد الدم أو اختبارات محدده اخرى.

في حالات معينه، تكون هناك حاجة إلى اختبارات مساعدة أكثر تعقيدًا للوصول إلى التشخيص أو استبعاد بعض التشخيصات. أمثلة على هذه الاختبارات: التنظير الداخلي أو تنظير القولون أو الأشعة المقطعية أو فحص الأوعية الدموية أو غيرها.

 

علاج

كما ذكرنا ، فإن التشخيص التفريقي لنزيف المستقيم واسع جدًا. لذلك يتم تحديد العلاج لكل تشخيص بشكل فردي وكذلك وفقًا لشدة المرض. على سبيل المثال ، يمكن علاج النزيف من الباسور بتغيير نمط الحياة ، مثل تغيير عادات التغوط وإضافة الألياف الغذائية. إذا لزم الأمر ، يمكن ربط البواسير ، وإذا كانت مشكلة البواسير شديدة ، فهناك العديد من الخيارات الجراحية وفقًا لاعتبارات مختلفة.

 

مرة أخرى ، من المهم جدًا عدم تجاهل النزيف الشرجي واهماله، ويجب طلب الرعاية الطبية في أقرب وقت ممكن. من المهم جدًا الوصول إلى التشخيص الصحيح واستبعاد الأسباب النادرة والخطيرة لنزيف الجهاز الهضمي.

 

نقطة أخيرة ومهمة للغاية ، لن يسبب سرطان القولون النزيف بالضرورة. في بعض الأحيان يكون الورم بدون اي أعراض على الإطلاق حتى المراحل المتأخرة. لذلك ، من المهم جدًا إجراء تنظير القولون كمسح لأي شخص يزيد عمره عن 50 عامًا ، وحتى في سن مبكرة لبعض الأشخاص. ينخفض ​​العمر الأولي لتنظير القولون في بعض بلدان العالم ، ويوصى الآن بإجراء تنظير القولون الأول بجيل ال 45 عاما في الولايات المتحدة وفقًا للمبادئ التوجيهية لـ ACS - American Cancer Society بسبب تزايد حالات الإصابة بأورام القولون لدى الشباب في السنوات الأخيرة.